มีบางเรื่องที่เมื่อเราย้อนกลับไปดู ไม่ใช่เพราะหนังมันดีจนทนไม่ได้ แต่เพราะมันคือ “จุดเริ่มต้น” ของคนทำหนังที่ต่อมาจะกลายเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว และ ฝัน บ้า คาราโอเกะ ของ เป็นเอก รัตนเรือง คือหนึ่งในหลักฐานชิ้นนั้น—หลักฐานของผู้กำกับที่กำลังลองของ หัดก้าวในเส้นทางที่ตัวเองยังไม่รู้ด้วยซ้ำว่ามันจะพาไปไกลแค่ไหน
นี่ไม่ใช่หนังที่กลมกล่อม
ไม่ใช่หนังที่เป็นเอกที่สุดของเขา
และมันเต็มไปด้วยมุมเหลี่ยมที่ “แปลก” “แข็ง” และ “หลุด” ประปราย
แต่ในความผิดแปลกนั้นเอง มันเปิดให้เห็นเค้าลางของผู้กำกับที่ต่อมาจะทำให้ผู้ชมจดจำชื่อ เป็นเอก ได้จากงานที่คมกว่า ละเมียดกว่า และเฉียบกว่าในภายหลัง
และที่สำคัญ—มันทำให้เราเห็นว่าเขาเริ่มต้นจากไหน
กรุงเทพในโทนฝัน: ความสมจริงที่ถูกห่อด้วยความหลอนของคนเมือง
สิ่งที่ ฝัน บ้า คาราโอเกะ ทำได้น่าสนใจตั้งแต่ต้น คือการเล่าเรื่องของ “ปู” เด็กสาวที่ความฝันกำลังเล่นงานเธอ
ความฝันที่แม่ที่ตายไปแล้วกำลังสร้างบ้าน
และหมอดูบอกว่า
“บ้านเสร็จเมื่อไร พ่อจะตาย”
มันเป็นพล็อตที่ดูเหมือนจะเหนือจริง แต่แท้จริงแล้วมันผูกอยู่กับความกลัวพื้นฐานของมนุษย์เมือง—ความกลัวว่าครอบครัวจะพัง ความกลัวการสูญเสีย ความกลัวที่ไม่มีใครช่วยได้
ในเวลาเดียวกัน “พ่อ” กลับไม่รับรู้อะไร เขาติดบาร์ คาราโอเกะ และหญิงสาวชื่อ “หยก” ชนิดหัวปักหัวปำ
ทำให้ชีวิตจริงของปูยิ่งเหมือนฝันร้ายที่กำลังจะลุกลามมาชนโลกจริงในไม่ช้า
เป็นเอกเอาความจริงปะทะความฝัน นำมาคลุกในกรุงเทพยุคคาราโอเกะเฟื่องฟู
แสงนีออน น้ำเมา ห้องร้องเพลงราคาถูก
ทั้งหมดทำหน้าที่เหมือนฉากหลังของโศกนาฏกรรมที่จะมาถึงอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
การลอกอย่างซื่อตรง: ความทารันติโน่ในยุคที่เราไม่รู้จะเรียกมันว่าอะไรดี
“หลายฉากหยิบมาจากทารันติโน่กับหว่องกาไวอย่างไม่เคอะเขิน”
ใช่—และมันไม่ใช่ความรู้สึกผิดหรือความลอกแบบอาย ๆ ด้วยนะ
แต่มันคือการ “โชว์ของ” ของผู้กำกับหน้าใหม่ที่ยุคนั้นยังไม่มีใครทำอะไรแบบนี้ในหนังไทย
กลิ่นของ Pulp Fiction และ Reservoir Dogs นั้นชัดจนน่าเอ็นดู
การหั่นฉากแบบไม่ปะติดปะต่อ
ตัวละครที่พูดเหมือนจงใจให้เท่
จังหวะการเดินของกล้อง
และความพยายามจะทำให้ความรุนแรง “มีสไตล์”
เป็นเอกในหนังเรื่องนี้เหมือนยังแกะรอยต้นฉบับ
ยังทดลอง
ยังไม่ใช่ตัวเองแบบเต็ม ๆ
แต่นั่นแหละคือเสน่ห์
เพราะมันทำให้เราเห็นว่าผู้กำกับไทยคนหนึ่งกำลังตะเกียกตะกายจะพูดภาษาหนังแบบสากล
แต่ยังใช้โครงสร้างไทย ๆ
เช่น หมอดู ผีแม่ ความเชื่อไสยศาสตร์
มาผสมกับสไตล์ฮอลลีวูดยุค 90
ความไม่เข้ากันนี่แหละ—ที่กลับสร้างรสชาติที่ไม่มีหนังเรื่องไหนในยุคนั้นเหมือนเลย
บทที่หลวม งานภาพที่แน่น และความเป็นโฆษณาที่ล้นออกมา
งานภาพของ ฝัน บ้า คาราโอเกะ คือเครื่องยืนยันว่าเป็นเอกมาจากวงการโฆษณา
มันสวย
มันนิ่ง
มันมีจังหวะแบบ “อยากเท่” ชัดเจน
โดยเฉพาะฉากบาร์ ฉากห้องคาราโอเกะ ฉากกลุ่มมือปืน และแม้แต่ในร้านสะดวกซื้อเซเว่น—ทุกอย่างถูกถ่ายราวกับจะขายกลิ่นอายให้ผู้ชมดมผ่านหน้าจอ
แต่นั่นคือข้อดีและข้อเสียไปพร้อมกัน
สไตล์ภาพเด่นจนบดเนื้อเรื่องที่ควรพาเราไปไกลกว่านี้
บทเล่าเรื่องค่อนข้างหลวม ตัวละครยังไม่คม
หลายจุดจึงรู้สึกว่า
“นี่เป็นหนังที่ยังไม่ลงตัว แต่มีความทะเยอทะยานแบบงาม ๆ อยู่เบื้องหลัง”
บทสรุป: นี่คือหนังที่อาจไม่ดีนัก — แต่สำคัญ
ถ้าต้องพูดว่า ฝัน บ้า คาราโอเกะ “ดี” ไหม?
ก็ต้องตอบอย่างตรงไปตรงมา
มันยังไม่ดีพอ
ไม่ดีในแง่บท
ไม่ดีในแง่จังหวะ
ไม่ดีในแง่ความลงตัว
แต่ถ้าถามว่า “มีอะไร?”
มันมีสิ่งสำคัญมากกว่า “ความดี”
คือการประกาศเกิดของผู้กำกับที่ต่อมาจะกลายเป็นหนึ่งในผู้กำกับไทยที่มีลายเซ็นชัดที่สุดในยุคเรา
นี่คือหนังที่เปิดเผยความดิบเถื่อนในใจผู้กำกับ
หนังที่ชี้ให้เห็นถึงการทดลองทางภาษาภาพยนตร์
หนังที่เป็นเหมือนสมุดบันทึกยุคแรกของ เป็นเอก รัตนเรือง
ก่อนจะพัฒนาไปเป็น เรื่องตลก 69, มนต์รักทรานซิสเตอร์ และ เรื่องรัก น้อยนิด มหาศาล
ที่กลายเป็นผลงานลายเซ็นในเวลาต่อมา
มันจึงไม่ใช่หนังที่คุณต้อง “ชอบ”
แต่เป็นหนังที่คุณควร “เห็น”
และอาจต้อง “ขอบคุณ” ที่มันมีอยู่
เพราะถ้าไม่มีมัน
เราอาจไม่มีเป็นเอกแบบที่เรารู้จักในทุกวันนี้
อยากจะเขียนอะไรก็เขียนอ่ะครับ แต่มีผู้ช่วยเขียนเป็น A.I. หากเขียนผิดหรือตกหล่นไปก็ขออภัยล่วงหน้านะครับ
