เด็กชายในโฆษณารณรงค์เลิกบุหรี่ และเสียงเพลงจากอีกยุคหนึ่ง
ผมจำได้ว่าครั้งแรกที่ผม “รู้สึกเจ็บ” กับเพลง Cat’s in the Cradle ไม่ใช่จากตัวเพลงต้นฉบับของ Harry Chapin ด้วยซ้ำ แต่เป็นจากโฆษณารณรงค์งดบุหรี่ยุคหนึ่ง—เด็กชายคนหนึ่งกำลังดูวิดีโอเก่าที่บันทึกภาพของพ่อ เขานั่งมองมันด้วยสายตาที่เปลี่ยนจากความคิดถึงไปเป็นความช้ำลึกอย่างบอกไม่ถูก ภาพนั้นทำให้เพลงนี้ดังขึ้นในหัวทันทีเหมือนเสียงสะท้อนของอดีตที่เราแก้ไขไม่ได้อีกแล้ว
ไม่นานต่อมา ผมได้รู้จักเวอร์ชัน Ugly Kid Joe ซึ่งตีความเพลงนี้ในสำเนียงร็อกยุค 90 ความดิบของเสียงร้องผสมกับเนื้อหาอันเป็นสากลทำให้เพลงนี้ข้ามกาลเวลาได้อย่างน่าอัศจรรย์ แต่พอกลับไปฟังต้นฉบับของ Harry Chapin มันชัดเจนมาก—มีอะไรบางอย่างที่ลึกกว่าอารมณ์เศร้า อาจเป็นเพราะเพลงนี้ไม่ใช่แค่เพลง แต่มันคือ “คำสารภาพ” ที่แต่งมาจากประสบการณ์ชีวิตจริงของครอบครัว Chapin เอง
จากบทกวีของภรรยา สู่คำเตือนที่กลายเป็นคลาสสิก
ความงดงามของ Cat’s in the Cradle อยู่ตรงที่มันไม่ได้เริ่มต้นจากคีตกรรม แต่มาจากความรู้สึกของภรรยา Harry Chapin อย่าง Sandy Chapin ที่สังเกตเห็นสามีตัวเองทำงานยุ่งจนแทบไม่ได้ใช้เวลาอยู่กับลูกชายคนแรก เธอเขียนบทกวีไว้—กึ่งบันทึก กึ่งคำตำหนิที่เต็มไปด้วยความรัก—เกี่ยวกับความสัมพันธ์แบบ “พ่อไม่ว่าง–ลูกอยากใกล้ชิด” ซึ่งยังไม่เกิดขึ้นในบ้านเธอ แต่คือความกลัวลึก ๆ ว่าสักวันมันอาจจะเป็นแบบนั้น
หลายปีต่อมา เมื่อ Harry เริ่มสังเกตว่าตัวเองกำลังกลายเป็นพ่อที่ “ไม่ค่อยได้อยู่บ้าน” เขากลับไปอ่านบทกวีของ Sandy แล้วเหมือนโดนกระแทกกลางอก เขานำบทกวีนั้นมาขยายเป็นเพลง เติมเมโลดี้แบบโฟล์กเล่าเรื่องที่เขาถนัด และยอมรับว่าเพลงนี้คือกระจกสะท้อนตัวเองอย่างตรงไปตรงมา
นี่ไม่ใช่เพลงที่เขาแต่งเพื่อโลก
แต่เป็นเพลงที่เขาแต่งเพื่อตัวเอง
เพลงที่เฝ้าบอกว่า “อย่าให้มันเป็นแบบนี้จริง ๆ เลย”
แต่ความขมขื่นคือ—มันเป็นแบบนั้นจริง ๆ เพราะ Harry Chapin กลายเป็นศิลปินที่อยู่บนถนนมากกว่าอยู่บ้าน และโชคชะตาก็พรากเขาไปก่อนเวลา ลูกชายของเขามาเล่าภายหลังว่า ในโลกแห่งความจริง พ่อก็ไม่ต่างจากตัวละครในเพลงมากนัก
วงจรเวลาและความรักที่มาไม่ตรงจังหวะ
ในความยาวเพียงไม่กี่นาที Cat’s in the Cradle เล่าเรื่องชีวิตทั้งชีวิตของคนสองคน: พ่อที่ยุ่งจนไม่มีเวลา และลูกที่เติบโตขึ้นมากลายเป็นภาพสะท้อนของพ่อจนสมบูรณ์แบบ—สมบูรณ์แบบจนเจ็บปวด
เด็กชายเกิดมา เขาต้องการความรัก ความสนใจ ความเป็นเพื่อน แต่พ่อไม่ว่าง เด็กชายจึงตั้งใจว่า “สักวันผมจะเหมือนพ่อนะครับ”
พอเขาโตขึ้นจนเป็นวัยรุ่น เขามีฝัน มีโลกของตัวเอง แต่พ่อก็ยังไม่เคยมีเวลา
แล้วเมื่อกลายเป็นผู้ใหญ่ เขาต้องการเป็นคนที่ตัวเองบอกไว้เสมอ: คนที่ “เหมือนพ่อ”
และเขาก็เป็นแบบนั้นจริง ๆ—ยุ่งเกินกว่าจะมีเวลาคุยกับพ่อที่แก่ชราและเหงาอยู่ในบ้าน
นี่คือกวีโฟล์กที่โหดร้ายในความจริงใจที่สุด เพราะมันไม่ใช่เพลงสอนธรรมะ ไม่ได้บอกให้เราทำดีเพื่อครอบครัวแบบโฆษณาประกันชีวิต แต่เป็นการบันทึกความผิดพลาดที่เกิดขึ้นจริง และเกิดขึ้นบ่อยจนน่ากลัว
เพลงนี้เตือนเราว่า “เวลาที่หายไป” จะย้อนกลับมาเสมอ เพียงแต่เมื่อมันกลับมา เราอาจไม่ใช่คนเดิม และคนที่เรารักอาจไม่รอเราอยู่ตรงนั้นแล้ว
โฟล์กแบบ Harry Chapin ที่บาดลึก
ดนตรีของ Chapin เป็นโฟล์กสไตล์ผู้เล่าเรื่องที่ทำให้ภาพตรงหน้าเป็นเหมือนหนังสั้น line by line การเรียบเรียงออร์เคสตราที่ค่อย ๆ หนาขึ้นตามอายุของเด็ก เป็นเทคนิคที่เนียนราวกับไม่ได้ตั้งใจ แต่ทำให้เพลงเหมือนลมหายใจที่โตไปพร้อมตัวละคร
วลี “Cat’s in the cradle and the silver spoon” มาจากบทกล่อมเด็กอังกฤษโบราณ เป็นภาพแทนความไร้เดียงสา ความหวัง และโลกของเด็ก ที่ถูกนำมาใช้คู่ขนานกับความเป็นจริงที่โหดร้ายของพ่อผู้ไม่เคยอยู่ตรงนั้น
ความอัจฉริยะของ Chapin คือ เขาไม่ได้ร้องด้วยน้ำเสียงโทษใคร เขาร้องเหมือนคนที่เข้าใจดีว่าความผิดพลาดของมนุษย์บางอย่างมันเกิดซ้ำได้เสมอ โดยที่เราไม่รู้ตัวจนกว่ามันจะสายเกินไป
แม้ Cat’s in the Cradle จะถูกจดจำในฐานะเพลงโฟล์กเศร้าสะเทือนใจ แต่สิ่งที่ทำให้มันยืนยงเหนือกาลเวลาคือพลังความหมายที่เข้าไปฝังในวัฒนธรรมร่วมสมัยอย่างต่อเนื่อง ราวกับคำเตือนที่มนุษย์ยุคไหนก็หนีไม่พ้น ศิลปินฮิปฮอปรุ่นบุกเบิกอย่าง Darryl “DMC” McDaniels แห่ง Run-D.M.C. ก็เคยหยิบโครงสร้างของเพลงนี้ไปเขียนใหม่เป็น “Just Like Me” โดยให้ Sarah McLachlan มาร่วมร้อง ถ่ายทอดเรื่องจริงของการกำเนิดและการถูกอุปการะของเขาเอง—สะท้อนว่าธีม “ฉันจะเป็นเหมือนพ่อ” สามารถแปรรูปเป็นความหมายด้านอัตลักษณ์และการตามหาตัวตนได้อย่างทรงพลัง นอกจากนั้นเพลงยังถูกใช้ในโฆษณารณรงค์ต่อต้านการก่อการร้ายในไอร์แลนด์เหนือปี 1993 ซึ่งตีความเพลงนี้ในมุมของพ่อที่ละเลยครอบครัวจนลูกเดินตามรอยความรุนแรงแบบเดียวกัน ราวกับจะบอกว่าความปล่อยปละละเลยสามารถกลายเป็นวงจรทำลายชีวิตทั้งครอบครัวได้จริง ๆ ไม่ว่าบริบทจะเป็นบ้านธรรมดาหรือสังคมที่เต็มไปด้วยความขัดแย้ง
วัฒนธรรมป๊อปยุคหลังยังคงหยิบเพลงนี้มาใช้เพื่อขับเน้นความบิดเบี้ยวระหว่าง “พ่อ–ลูก” เช่นใน It’s Always Sunny in Philadelphia ที่นำเพลงไปใส่ในฉากล้อเลียนแนวสติปัญญาบิดเบี้ยวของตัวละคร หรือซีรีส์อย่าง Adventure Time ที่ใช้เพลงนี้ในโปรโมตตอนสำคัญซึ่งเปิดตัวพ่อผู้ห่างเหินของ Finn รวมถึงซีรี่ส์ Scrubs ที่ให้ผู้ป่วยร้องเพลงนี้ต่อหน้าลูกที่ไม่ได้พบกันมานาน กลายเป็นฉากที่ทั้งขำและปนอกหักไปพร้อมกัน แม้แต่การ์ตูนเจ็บแสบอย่าง BoJack Horseman ก็ยังเล่นมุกเกี่ยวกับเพลงนี้—ตัวละครถึงขั้นเตือนลูกว่า “อย่าเพิ่งฟังนะ… เนื้อเพลงมันตรงไปหมด!” บ่งบอกว่า Cat’s in the Cradle กลายเป็นรหัสลับของสังคมในการพูดถึงความสัมพันธ์ที่เราทิ้งมันไว้จนสายเกินไป
แปลเพลง Cat’s in the Cradle (แปลแบบสำนวนเพลง – ทีละประโยค)
My child arrived just the other day
เด็กชายของฉันเพิ่งลืมตาดูโลกเมื่อวันก่อนนี่เอง
He came to the world in the usual way
เขาเกิดขึ้นอย่างเรียบง่ายตามธรรมชาติของชีวิต
But there were planes to catch and bills to pay
แต่ฉันต้องรีบขึ้นเครื่อง ไปรับผิดชอบงานและค่าใช้จ่ายที่รออยู่เต็มไปหมด
He learned to walk while I was away
เขาหัดเดินตอนที่ฉันไม่อยู่บ้าน
And he was talkin’ ‘fore I knew it, and as he grew
และเขาเริ่มพูดได้โดยที่ฉันแทบไม่ทันรู้ตัว เวลาผ่านไปเขาก็โตขึ้นเรื่อย ๆ
He’d say, “I’m gonna be like you, Dad”
เขามักพูดว่า “ผมอยากเป็นเหมือนพ่อนะครับ”
“You know I’m gonna be like you”
“พ่อรู้ไหม ผมอยากโตมาให้เหมือนพ่อเลย”
And the cat’s in the cradle and the silver spoon
โลกในวัยเด็กยังคงหมุนไป—แมวในเปลเด็กกับช้อนเงินยังรออยู่เหมือนเดิม
Little boy blue and the man in the moon
เด็กชายในชุดน้ำเงิน และชายบนดวงจันทร์ที่มองลงมาอย่างห่างเหิน
“When you coming home, Dad?”
“พ่อครับ จะกลับบ้านเมื่อไหร่?”
“I don’t know when”
“พ่อก็ไม่รู้เหมือนกัน”
“But we’ll get together then”
“แต่ไว้วันนั้นเราได้ใช้เวลาด้วยกันแน่นอน”
“You know we’ll have a good time then”
“ไว้ตอนนั้นเราจะมีช่วงเวลาดี ๆ ด้วยกันนะ”
My son turned ten just the other day
ลูกชายผมอายุสิบขวบเมื่อวันก่อน
He said, “Thanks for the ball, Dad. Come on, let’s play”
เขาบอกว่า “ขอบคุณสำหรับลูกบอลนะครับพ่อ มาเล่นด้วยกันสิ”
“Can you teach me to throw?”
“พ่อสอนผมขว้างลูกบอลหน่อยได้ไหม”
I said, “Not today, I got a lot to do”
ผมตอบว่า “วันนี้ไม่ได้หรอก พ่อมีงานต้องทำอีกเยอะ”
He said, “That’s okay”
เขาตอบว่า “ไม่เป็นไรครับ”
And he walked away but his smile never dimmed
แล้วเขาก็เดินจากไป แต่รอยยิ้มยังคงสว่างอยู่เหมือนเดิม
And said, “I’m gonna be like him, yeah”
เขาพึมพำว่า “ผมจะเป็นเหมือนพ่อนั่นแหละ”
“You know I’m gonna be like him”
“ผมจะเป็นแบบพ่อให้ได้เลย”
And the cat’s in the cradle and the silver spoon
โลกในวัยเด็กยังคงหมุนไป—แมวในเปลเด็กกับช้อนเงินยังรออยู่เหมือนเดิม
Little boy blue and the man in the moon
เด็กน้อยสีน้ำเงิน และชายบนดวงจันทร์ที่มองจากไกลโพ้น
“When you coming home, Dad?”
“พ่อจะกลับบ้านเมื่อไหร่ครับ?”
“I don’t know when”
“พ่อยังไม่แน่ใจเลย”
“But we’ll get together then”
“แต่วันหนึ่งเราจะได้อยู่ด้วยกัน”
“You know we’ll have a good time then”
“ตอนนั้นเราจะมีช่วงเวลาดี ๆ อย่างแน่นอน”
Well, he came from college just the other day
วันหนึ่งเขากลับมาจากมหาวิทยาลัย
So much like a man I just had to say
เขาโตจนเป็นผู้ใหญ่เต็มตัว จนผมต้องทักว่า
“Son, I’m proud of you. Can you sit for a while?”
“ลูก พ่อภูมิใจในตัวลูกนะ มานั่งคุยกันสักพักได้ไหม?”
He shook his head and said with a smile
เขาส่ายหน้าแล้วยิ้มอ่อน ๆ
“What I’d really like, Dad, is to borrow the car keys”
“จริง ๆ แล้วพ่อครับ ผมอยากขอยืมกุญแจรถมากกว่า”
“See you later, can I have them please?”
“ไว้เจอกันนะครับ ขอรับกุญแจด้วย”
And the cat’s in the cradle and the silver spoon
โลกในวัยเด็กยังคงหมุนไป—แมวในเปลเด็กกับช้อนเงินยังรออยู่เหมือนเดิม
Little boy blue and the man in the moon
เด็กชายในชุดน้ำเงิน และชายผู้โดดเดี่ยวบนดวงจันทร์
“When you coming home, Son?”
“ลูก จะกลับบ้านเมื่อไหร่?”
“I don’t know when”
“ผมก็ยังไม่รู้เหมือนกันครับ”
“But we’ll get together then, Dad”
“แต่สักวันเราจะได้ใช้เวลาด้วยกันนะพ่อ”
“You know we’ll have a good time then”
“วันนั้นเราจะมีช่วงเวลาดี ๆ ด้วยกัน”
I’ve long since retired, my son’s moved away
ผมเกษียณมานานแล้ว ส่วนลูกชายก็ไปมีชีวิตของเขาเอง
I called him up just the other day
วันหนึ่งผมโทรหาเขา
I said, “I’d like to see you if you don’t mind”
ผมบอกว่า “พ่ออยากเจอลูกนะ ถ้าลูกสะดวก”
He said, “I’d love to, Dad, if I could find the time”
เขาตอบว่า “ผมก็อยากเจอครับพ่อ ถ้าผมหาเวลาได้”
“You see, my new job’s a hassle and the kid’s got the flu”
“งานใหม่ผมยุ่งมาก แล้วลูกผมก็ไม่สบายเป็นไข้”
“But it’s sure nice talking to you, Dad”
“แต่ได้คุยกับพ่อก็ดีเหมือนกันนะครับ”
“It’s been sure nice talking to you”
“ดีจริง ๆ ที่ได้คุยกันครับ”
And as I hung up the phone, it occurred to me
แล้วตอนที่ผมวางสาย ความคิดหนึ่งก็ผุดขึ้นมา
He’d grown up just like me
เขาโตขึ้นมา “เหมือนพ่อ” จริง ๆMy boy was just like me
ลูกชายผมกลายเป็นแบบพ่อทุกอย่าง—ทั้งดีและร้าย
อยากจะเขียนอะไรก็เขียนอ่ะครับ แต่มีผู้ช่วยเขียนเป็น A.I. หากเขียนผิดหรือตกหล่นไปก็ขออภัยล่วงหน้านะครับ
